Spis treści
Tradycyjne zatrudnienie pracownika w firmie a EOR (Employee of Record)
Formalności związane z wyjazdem oraz rozpoczęciem pracy w Szwecji
Płace i czas pracy w Szwecji
Podatki w Szwecji
Szwecja jest jednym z najchętniej wybieranych miejsc przez osoby poszukujące pracy za granicą. Wysokie zarobki, świadczenia socjalne, a także możliwość zachowania równowagi pomiędzy życiem prywatnym a zawodowym sprawiają, że przyciąga ona wielu pracowników z innych krajów Unii Europejskiej i nie tylko.
Pensje szwedzkich pracowników należą do jednych z najwyższych w Europie. Osoby, które wykonują pracę niewymagającą wysokich kwalifikacji, bez problemu mogą się utrzymać w tym kraju, gdyż nie ma tam dużych różnic w wysokości osiąganych zarobków.
Obywatele państw członkowskich Unii Europejskiej mają nieograniczony dostęp do rynku pracy w Szwecji, a także jednakowe prawa jak jej obywatele. Ze względu na to, że jest to kraj należący również do strefy Schengen, osoby z Polski mogą przekroczyć jego granicę, przedstawiając ważny dowód osobisty bądź paszport. Podczas pobytu w Szwecji można posługiwać się dowodem wydanym w kraju, który należy do Europejskiego Obszaru Gospodarczego.
Tradycyjne zatrudnienie pracownika w firmie a EOR (Employee of Record)
Relacje na linii pracodawca – pracownik w Szwecji są regulowane m. in. poprzez ustawy:
– Ustawa o Ochronie Zatrudnienia
– Ustawa o Środowisku Pracy
– Ustawa o Statusie Reprezentacji Związkowych
– Ustawa o Współdecydowaniu
W Szwecji funkcjonują układy zbiorowe, które są nawiązywane między stowarzyszeniami pracodawców a związkami zawodowymi danej branży. Układy te zawierane są na okres kilku lat, a po jego upływie ulegają one renegocjacji. Postanowienia układów zbiorowych dotyczą wszystkich aspektów związanych z warunkami pracy oraz płacy. Obecnie w Szwecji działa około 450 układów zbiorowych.
Postanowienia układów zbiorowych obejmują nie tylko pracujących obywateli szwedzkich, ale również obywateli polskich, pracujących w przedsiębiorstwach w Szwecji, nawet wtedy, gdy nie są oni członkami związku zawodowego wchodzącego w skład układu.
Postanowienia układów dotyczą także polskich firm, które w ramach umowy o dzieło świadczą usługi w Szwecji. W postanowieniach wszystkich układów zbiorowych znajduje się zapis, według którego przedsiębiorstwo, będące stroną układu, może podejmować współpracę z innymi firmami, pod warunkiem, że ich pracownicy należą do szwedzkiego związku zawodowego.
Z tego powodu szwedzkie związki zawodowe domagają się od polskich firm, realizujących kontrakty usługowe w Szwecji, zawarcia z nimi umowy, na mocy której działalność tych przedsiębiorstw na terenie tego kraju będzie zgodna z warunkami określonymi przez układy zbiorowe. Wówczas firmy te będą zobowiązane do uiszczania opłat na rzecz danego związku zawodowego oraz do przestrzegania ustalonych stawek płacowych.
Podczas negocjacji kontraktu usługowego ze szwedzkim kontrahentem, polskie przedsiębiorstwo powinno omówić kwestie dotyczące konieczności zawierania umowy ze szwedzkim związkiem zawodowym oraz narzuconej przez ten związek wysokości wynagrodzenia polskich pracowników.
Związki zawodowe w Szwecji (fackföreningar, w skrócie facket) mają dosyć silną pozycję. Należy do nich ponad 70% osób aktywnych zawodowo. Członkowie związków wnoszą niewielką opłatę, przez co zyskują wsparcie w sprawach dotyczących zatrudnienia, ubezpieczenie w sytuacji bezrobocia (niektóre ze związków oferują również dopłatę do zasiłku w tym czasie), a także możliwość skorzystania z doradztwa zawodowego. Znalezienie się w sytuacji bezrobocia dla członka związku zawodowego jest mało prawdopodobne, gdyż związki te walczą o każdego pracownika.
Umowa kolektywna (kollektivavtal)
Umowa kolektywna zawierana jest pomiędzy pracodawcą a związkiem zawodowym. Dzięki tej umowie pracownicy mają zagwarantowane zatrudnienie, stałą pensję, urlop oraz ochronę w sytuacji, gdy pracodawca nie stosuje się do jej warunków. Poszukując pracy w Szwecji, warto więc zwracać uwagę na to, czy potencjalny pracodawca ma podpisaną umowę kolektywną.
Formy zatrudnienia w Szwecji
Zatrudnienie pracownika w Szwecji odbywa się na podstawie umowy o pracę (anställningsavtal lub arbetsavtal).
Do umów ograniczonych czasowo zalicza się:
– umowa na okres próbny (provanstälning), która może być zawarta maksymalnie na 6 miesięcy,
– umowa na czas określony (visstidsanställning), która może być zawarta maksymalnie na 2 lata,
– umowa na czas wykonania danej pracy lub projektu (projektanställning),
– umowa na wykonanie pracy sezonowej (säsongsarbete),
– umowa na zastępstwo (vikariat).
Najpopularniejszą, a zarazem najkorzystniejszą dla pracownika formą zatrudnienia jest umowa o pracę na czas nieokreślony.
Według prawa ochrony zatrudnienia (Lag om anställningsskydd) pracodawca może zawrzeć umowę o pracę z pracownikiem w formie ustnej. Ma jednak obowiązek przekazania pracownikowi dokumentu zawierającego warunki zatrudnienia w formie pisemnej.
Umowę o pracę na okres próbny najlepiej zawierać w postaci pisemnej w dwóch jednakowo brzmiących egzemplarzach. Dzięki temu, w przypadku wystąpienia jakichkolwiek problemów bądź konfliktu z pracodawcą, można dochodzić swoich praw przed sądem.
Posiadanie umowy o pracę stanowi dla pracownika gwarancję stałości zatrudnienia, dochodów, urlopu oraz innych benefitów, które wynikają ze stosunku pracy. Podpisując umowę o pracę, należy dopilnować, aby te wszystkie elementy zostały wyraźnie zaznaczone.
Przed podpisaniem umowy o pracę, zawsze należy zapoznać się z jej warunkami. W przypadku, gdy zapisy w umowie są niezrozumiałe, warto skorzystać z pomocy tłumacza. W sytuacji, gdy zaistnieją pewne zmiany w warunkach zatrudnienia, pracodawca w ciągu miesiąca ma obowiązek poinformować o nich pracownika.
Pracownik, który padnie ofiarą oszustwa, może skorzystać z pomocy polskiej Ambasady w Szwecji lub Związku Polaków w Sztokholmie.
Ubezpieczenia społeczne w Szwecji
Obywatele szwedzcy bądź rezydenci mają prawo do ubezpieczeń społecznych. Osoby te muszą samodzielnie zarejestrować się w Kasie Ubezpieczeń (Försäkringskassan), by mogły korzystać ze świadczeń społecznych oraz zdrowotnych. Należy przedstawić tam te same dokumenty, których wymagał Urząd Skarbowy. Zarówno Urząd Skarbowy, jak i Kasa Ubezpieczeń nie zatrzymują oryginałów dokumentów, lecz sporządzają ich kopie.
Przynależność do Kasy Ubezpieczeń daje korzyści w postaci:
– otrzymywania wynagrodzenia w czasie choroby,
– pokrycie kosztów leczenia,
– uzyskanie zasiłku na dziecko,
– dodatek mieszkaniowy.
Aby otrzymać zasiłek na dziecko (barnbidrag), podczas rejestracji w Kasie Ubezpieczeń należy wpisać dane członków rodziny, którzy pozostali w kraju. Formularz rejestracyjny można wypełnić elektronicznie na stronie internetowej www.forsakringskassan.se. Strona ta jest dostępna w 22 wersjach językowych.
W niektórych przypadkach o uzyskanie dostępu do pewnych świadczeń mogą decydować czynniki takie jak miejsce zamieszkania, okres ubezpieczenia, czy wysokość otrzymywanych dochodów. Okres ubezpieczenia w innym kraju należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) wlicza się do całkowitego okresu ubezpieczenia. Dokumentem, poświadczającym ubezpieczenie w innym państwie Unii Europejskiej jest blankiet E, który należy uzyskać w kraju ojczystym.
Koszt zatrudnienia pracownika w Szwecji
Do kosztów zatrudnienia pracownika w Szwecji należą:
– koszty rekrutacji – związane są z umieszczaniem ogłoszeń, bądź reklamą wolnych stanowisk oraz z czasem, jaki poświęca pracodawca na zapoznanie się dokumentami aplikacyjnymi kandydatów, kontaktowanie się z nimi i przeprowadzanie rozmów kwalifikacyjnych,
– koszty szkolenia – związane są z przeszkoleniem nowych pracowników do wykonywania obowiązków zawodowych,
– koszty odszkodowań – obejmuje wynagrodzenie wypłacane pracownikowi, koszty podatków pracodawcy oraz wypłacanie świadczeń pracownikom np. za dni należnego urlopu.
Urlop wypoczynkowy
Zgodnie z prawem o urlopach (semesterlagen) każda zatrudniona osoba ma prawo do świadczeń urlopowych. Świadczenia te obejmują:
– prawo do wolnego czasu (semesterledighet),
– dodatek urlopowy (semestertillägg),
– wynagrodzenie w czasie urlopu (semesterlön).
Prawo o urlopach określa minimalne stawki powyższych świadczeń, pracodawca zaś może zaoferować pracownikowi wypłacanie ich w wyższej wartości.
Wszystkim zatrudnionym w Szwecji przysługuje prawo do 25 dni urlopu w ciągu roku, niezależnie od tego, czy pracują oni w pełnym wymiarze godzin, czy też nie. W zależności od stanowiska pracy, niektórym pracownikom przysługuje więcej niż 25 dni urlopu. Niektóre układy zbiorowe także oferują większy jego wymiar. Urlop obejmuje jedynie pełne dni robocze. Nie wlicza się do niego sobót, niedziel ani świąt. Pracodawca jest zobowiązany do poinformowania pracownika o tym, w jakim okresie może on wykorzystać swój urlop.
Istnieją jednak szczególne przepisy dotyczące pracowników, którzy:
– pracują w soboty i niedziele,
– pracują na różne zmiany,
– mają nieregularny czas pracy,
– są zatrudnieni na krótki czas,
– są wynagradzani według stawki godzinowej.
Prawa do urlopu nie mają osoby zatrudnione na okres nieprzekraczający 3 miesięcy, których czas pracy wynosi maksymalnie 60 godzin. Przysługuje im jednak prawo do dodatku urlopowego, który powinien być zawarty w specyfikacji wynagrodzenia. W przypadku, gdy czas pracy pracownika zatrudnionego na okres nieprzekraczający 3 miesięcy, wynosi więcej niż 60 godzin, wówczas uzyskuje on prawo do urlopu. W tej sytuacji dodatek urlopowy powinien zostać doliczony do wynagrodzenia za urlop.
Rok zarobkowy (intjänandearet) w Szwecji rozpoczyna się 1 kwietnia, a kończy 31 marca następnego roku. Podczas roku zarobkowego pracownicy wypracowują sobie prawo do urlopu płatnego, z którego będą mogli skorzystać w następnym roku urlopowym (semesteråret). Osoby, które rozpoczęły pracę i nie zdążyły wypracować sobie prawa do płatnego urlopu, w pierwszym i drugim roku zatrudnienia mogą skorzystać z urlopu bezpłatnego.
Wiele firm w Szwecji daje takim osobom możliwość skorzystania z förskottsemester. Oznacza to, że pracownikowi zostaje przyznany płatny urlop, który ma postać długu wobec firmy. W przypadku, gdy pracownik zrezygnuje z pracy w ciągu 5 lat od zatrudnienia, będzie musiał go spłacić. To zadłużenie zwykle potrącane jest z kwoty ostatniego wynagrodzenia. Jeśli pracownik zrezygnuje z pracy po 5 latach od zatrudnienia, wówczas dług ten zostaje uregulowany.
Wynagrodzenie za urlop (semesterlön) jest wypłacane pracownikom podczas urlopu. Jego wartość stanowi 12% dochodów uzyskanych w ciągu roku zarobkowego. W czasie urlopu pracownika pracodawca może płacić mu zwykłą pensję, a wynagrodzenie za urlop wypłacić w okresie późniejszym w postaci wyrównania. Musi to zrobić do końca roku urlopowego. Osoby odchodzące z pracy mają prawo do otrzymania całej należnej kwoty za urlop.
Choroba pracownika
Pracownik, który zachoruje, ma obowiązek poinformowania o tym pracodawcy. Informację może przekazać ustnie bądź pisemnie. W przypadku, gdy czas choroby przekracza 7 dni kalendarzowych, pracownik musi przedstawić pracodawcy zwolnienie lekarskie, z którego powinno wynikać, jak wysoki jest stopień niezdolności do pracy.
W sytuacji, gdy pracownik często jest nieobecny w pracy, a nieobecności te trwają mniej niż 7 dni, pracodawca może zażądać od pracownika przedstawienia zwolnienia lekarskiego nawet od pierwszego dnia choroby. Pracodawca powinien przedstawić to żądanie na piśmie.
Zgodnie z prawem, pracodawca wypłaca pracownikowi wynagrodzenie chorobowe przez pierwszych 14 dni, z wyjątkiem pierwszego dnia (karensdag). W przypadku dłuższej choroby, wynagrodzenie za kolejne dni wypłaca Kasa Ubezpieczeń (Försäkringskassan). W czasie choroby wynagrodzenie pracownika wynosi 80% jego pensji. Kasa Ubezpieczeń może zakwestionować zwolnienie lekarskie i powołać własnych specjalistów do ustalenia stopnia niezdolności pracownika do wykonywania pracy.
W sytuacji, gdy pracownik powróci do pracy i w ciągu 5 dni zachoruje ponownie, liczy się to jako kontynuacja okresu choroby, nawet jeśli pracownik zachoruje na inną chorobę. Takie rozwiązanie sprzyja uniknięciu odliczenia pierwszego dnia drugiej choroby (karensdag) od wynagrodzenia pracownika.
Ciąża i urlop rodzicielski
W sytuacji ciąży pracownice otrzymują 7 tygodni urlopu przed urodzeniem dziecka oraz 7 tygodni po porodzie. Urlop rodzicielski w Szwecji wynosi 480 dni po urodzeniu lub adopcji dziecka. Pracownik może wykorzystać ten urlop w dowolnym czasie do ukończenia przez dziecko 8 roku życia. Istnieje możliwość podzielenia tego urlopu między partnerów. Należy jednak pamiętać, że dla każdego z nich zarezerwowane jest po 60 dni, które nie mogą zostać podzielone między matkę i ojca dziecka. Rodzicom dzieci poniżej 9 roku życia przysługuje prawo do pracy w niepełnym wymiarze godzin.
W przypadku choroby dziecka rodzice mogą skorzystać z urlopu na opiekę nad dzieckiem, tzw. „Vård av Barn” (VAB). Pracownik musi zgłosić chorobę dziecka i wystąpić o odszkodowanie do Kasy Ubezpieczeń (Försäkringskassan).
Wypowiedzenie umowy o pracę
Zarówno pracodawca, jak i pracownik może rozwiązać umowę o pracę w Szwecji. Zasady rozwiązania umowy o pracę określa Lag om anställningsskydd (LAS), czyli Prawo Ochrony Zatrudnionych, które służy w szczególności do ochrony praw pracownika.
Jeżeli pracownik zaniedbuje swoje obowiązki, jest niewydajny, reorganizuje pracę w zakładzie lub całkowicie nie wykonuje swojej pracy, wówczas pracodawca ma prawo do wypowiedzenia mu umowy o pracę.
Wypowiedzenie umowy o pracę przez pracodawcę:
– musi być wręczone pracownikowi osobiście na piśmie. W sytuacji, gdy jest to niemożliwe, pracodawca może wysłać pracownikowi wypowiedzenie listem poleconym na ostatni podany przez niego adres,
– musi opierać się na przyczynach obiektywnych,
– nie może dotyczyć przyczyn, leżących po stronie pracownika, jeżeli pracodawca wiedział o nich co najmniej 2 miesiące przed podjęciem decyzji o wypowiedzeniu umowy o pracę,
– musi się w nim znajdować pouczenie o możliwości odwołania się,
– musi zawierać informację dotyczącą pierwszeństwa pracownika do ponownego zatrudnienia w tym samym zakładzie,
– nie jest obowiązkowe, jeśli pracodawca może zaproponować pracownikowi inną pracę w tym samym zakładzie.
Pracownik może zażądać od pracodawcy podania okoliczności, które skłoniły go do podjęcia takiej decyzji.
Okres wypowiedzenia
Umowa o pracę zostaje rozwiązana z upływem okresu wypowiedzenia.
W przypadku pracownika zatrudnionego na czas określony, pracującego u danego pracodawcy przez okres od 1 do 3 lat, któremu nie zostanie przedłużona umowa, pracodawca powinien poinformować go o tym przynajmniej na 1 miesiąc przed wygaśnięciem umowy o pracę.
W czasie okresu wypowiedzenia pracownik ma prawo do otrzymywania wynagrodzenia, a także do innych otrzymywanych wcześniej benefitów nawet wtedy, gdy pracodawca przeniesie go na inne stanowisko lub gdy pracownik nie będzie miał żadnych zadań do wykonania. Pracodawca nie może również w tym czasie przenieść pracownika do innego miasta, jeśli utrudniłoby to pracownikowi znalezienie nowej pracy. Pracownik może ubiegać się o udzielenie mu płatnego czasu wolnego na poszukiwanie nowego miejsca zatrudnienia.
Rozwiązanie umowy o pracę może nastąpić bez okresu wypowiedzenia w przypadku rażącego naruszenia przez pracownika jego podstawowych obowiązków. Pracodawca nie może rozwiązać z pracownikiem umowy o pracę bez okresu wypowiedzenia, jeśli od czasu uzyskania przez pracodawcę informacji dotyczących okoliczności, które uzasadniają rozwiązanie umowy, minęło 2 miesiące.
Rozwiązanie umowy o pracę bez okresu wypowiedzenia musi być:
– doręczone pracownikowi osobiście na piśmie lub, gdy nie jest to możliwe, przesłane listem poleconym na ostatni podany adres pracownika,
– zawierać informację dotyczącą możliwości zaskarżenia go i przysługującego odszkodowania.
Rozstrzyganie sporów pomiędzy pracodawcą a pracownikiem w Szwecji
W przypadku problemów z pracodawcą pracownik powinien w pierwszej kolejności zwrócić się do przedstawiciela związku zawodowego.
Spory pomiędzy pracodawcą a pracownikiem w Szwecji są rozpatrywane przez:
– Sąd Pracy (Arbetsdomstol) – jeśli sprawa dotyczy umowy zbiorowej albo zakładu pracy, w którym obowiązuje taka umowa. Wniosek musi zostać złożony przez związek zawodowy, zrzeszenie pracodawców czy pracodawcę, który podpisał umowę zbiorową,
– Sąd Rejonowy (Tingsrätt) – wniosek może złożyć pracownik niebędący członkiem związku zawodowego. Oprócz złożenia wniosku musi on wnieść opłatę sądową w wysokości od 900 do 2800 SEK. Wysokość tej opłaty zależy od kwoty roszczeń. W przypadku, gdy jedna ze stron nie zgadza się z wyrokiem Sądu, może odwołać się do Sądu Pracy, który wyda ostateczny wyrok. Osoby osiągające niskie dochody i nieposiadające ubezpieczenia, które pokryłoby koszty pomocy prawnej, mogą starać się o uzyskanie pomocy finansowej od Państwa (rättshjälp). Podanie można złożyć osobiście lub poprzez adwokata. W przypadku otrzymania takiej pomocy Państwo pokryje koszty związane z prowadzeniem sprawy w sądzie oraz koszty adwokata, nie licząc 2 godzin porady prawnej,
– Urząd Komornika (Kronofogdemyndigheten) – zajmuje się prostymi sprawami, niewymagającymi orzeczenia sądowego. Wysokość opłaty za ściągnięcie długu wynosi 300 SEK. Wszelkie informacje oraz formularze można uzyskać w oddziałach Urzędu Skarbowego (Skatteverket) lub na stronie internetowej www.kronofogden.se.
Własna działalność gospodarcza w Szwecji
Obywatele państw członkowskich Unii Europejskiej mają również prawo do zakładania i prowadzenia działalności gospodarczej w Szwecji na takich samych warunkach jak obywatele szwedzcy. Aby założyć działalność gospodarczą w tym kraju, należy zarejestrować firmę w Urzędzie Skarbowym (Skatteverket) oraz w Urzędzie Rejestracji Przedsiębiorstw (Bolagsverket). Po dokonaniu rejestracji przedsiębiorstwo otrzymuje numer identyfikacyjny.
Employee of Record (EOR)
Prowadzenie działalności gospodarczej na rynku Szwedzkim wymaga ścisłej znajomości przepisów na poziomie lokalnym, regionalnym, a nawet globalnym. Przedsiębiorca musi wykazywać się czujnością oraz wysokim zaangażowaniem, ponieważ prowadzenie własnej firmy w Szwecji może wiązać się z dużym ryzykiem biznesowym oraz generować wysokie koszty.
Employee of Record jest nowoczesnym narzędziem, które polega na profesjonalnym i formalnym zarządzaniu pracownikami przez organizację zewnętrzną. Oznacza to, że przedsiębiorstwo ma możliwość zyskania pracownika, zatrudnionego zgodnie z przepisami prawa lokalnego przez formalnego pracodawcę, który jest podmiotem EOR. Dzięki temu rozwiązaniu, przedsiębiorcy nie muszą zajmować się osobiście sprawami dotyczącymi zatrudnienia pracownika.
Employee of Record zajmuje się prowadzeniem spraw kadrowo-płacowych przedsiębiorcy w innym kraju umożliwiając mu prowadzenie swojej działalności za granicą i kierowanie nią z dowolnego miejsca na świecie. Dla właścicieli firm jest to rozwiązanie bardzo korzystne zarówno strategicznie, operacyjnie, jak i finansowo.
Współpracując z EOR, właściciele firm mogą w sposób swobodny rozwijać swoją firmę, pozostawiając sprawy kadrowo-płacowe w rękach ekspertów.
Przykładem firmy, świadczącej usługi EOR m. in. w Szwecji jest Uniqorm. Jest to firma posiadająca międzynarodową infrastrukturę oraz wieloletnie doświadczenie w prowadzeniu takich usług. Jej zespół składa się z ekspertów, którzy służą fachową wiedzą swoim zleceniodawcom. Uniqorm realizuje zlecenia bezpośrednio związane z zatrudnieniem pracowników, płacami, a także imigracją zgodnie z regulacjami i wymogami prawnymi. Więcej informacji dostępnych jest na stronie internetowej https://uniqorm.com/pl.
Miesięczny abonament Employee of Record obejmuje:
– wypłaty dla pracowników,
– sprawy socjalne,
– czynności administracyjne,
– rozliczanie podatków.
EOR pomaga przedsiębiorcom poprzez przyspieszenie przechodzenia procesu, który jest związany ze wszystkimi formalnościami. Ponadto zapewnia pracownikom wypłatę w koronach szwedzkich, a także świadczenia pracownicze, które obejmują m. in. opiekę medyczną czy ubezpieczenie emerytalne. Employee of Record przyczynia się również do obniżenia ryzyka biznesowego przedsiębiorcy.
Jak przebiega współpraca z EOR?
Przedsiębiorca współpracujący z firmą, świadczącą usługi EOR, przekazuje jej informację o pracowniku, okresie jego zatrudnienia oraz o wysokości stawki wynagrodzenia. Wszystkich formalności, takich jak numer identyfikacyjny, wizyta w urzędzie, czy rejestracja, dopełniają pracownicy firmy realizującej usługi Employee of Record. W ostatnim dniu miesiąca przedsiębiorca przekazuje im informację o ilości przepracowanych przez danego pracownika godzin. Firma świadcząca usługi EOR wystawia przedsiębiorcy fakturę w kwocie wynagrodzenia tego pracownika w walucie PLN po kursie NBP. Po zaksięgowaniu transferu pracownik w Szwecji otrzymuje wypłatę pensji.
Formalności związane z wyjazdem oraz rozpoczęciem pracy w Szwecji
Przed wyjazdem do Szwecji warto nauczyć się przynajmniej podstawowych zwrotów. Podczas rozmów kwalifikacyjnych zazwyczaj wymagana jest komunikatywna znajomość języka szwedzkiego oraz chęć do jego nauki. Znajomość języka angielskiego może być przydatna, jednak w dłuższej perspektywie jest ona niewystarczająca. Dla Szwedów język angielski jest językiem zastępczym, który nie jest akceptowany w codziennym komunikowaniu się. Osoby, które znają język szwedzki, mają zdecydowanie większe szanse na dostanie angażu niż osoby, które go nie znają.
Podczas poszukiwania pracy fizycznej, ważne są posiadane umiejętności. Oprócz CV potrzebne więc będą dokumenty potwierdzające nabyte umiejętności, takie jak dyplomy, czy świadectwa pracy przetłumaczone na język szwedzki. W przypadku niektórych zawodów wymagane jest przedstawienie szwedzkich lub europejskich certyfikatów.
Jak szukać pracy w Szwecji?
- Poprzez polecenie – ze względu na to, że w Szwecji dużą uwagę przywiązuje się do rekomendacji, najłatwiej znaleźć pracę przy pomocy polecenia ze strony innej, znajomej osoby w tym kraju, np. rodzinę, przyjaciół, czy znajomych, pracujących u danego pracodawcy. Jest to tzw. “networking”, który polega na budowaniu sieci kontaktów. Sieć kontaktów można budować również przy pomocy portali społecznościowych poprzez nawiązywanie kontaktów z innymi użytkownikami, a także poprzez uczestnictwo w wydarzeniach branżowych, czy prelekcjach.
- W państwowych urzędach zatrudnienia (arbetsförmedlingen), które oprócz dostarczania informacji oferują możliwość skorzystania z porady lub odbycia kursów. Na stronie internetowej szwedzkiego Urzędu Pracy www.arbetsformedlingen.se można znaleźć wiele ofert dotyczących zatrudnienia. Mogą z nich skorzystać osoby zarejestrowane jako bezrobotne, które pracowały już wcześniej w Szwecji. Jest to więc dobre rozwiązanie dla osób, które mają pozwolenie na pobyt długoterminowy.
- W Internecie, korzystając z giełdy internetowej lub portali społecznościowych, np. LinkedIn, czy Facebook, a także z poniższych stron internetowych:
- – www.monster.se
- – www.poolia.se
- – www.manpower.se
- – www.stepstone.se
- – www.blocket.se
- – www.polonia.info
- – www.pracujwunii.pl
- – www.jobs.pl
- – www.hotista.pl
- – http://www.gulasidorna.se jest to strona, która zawiera adresy różnych firm
- – http://se.indeed.com
- – https://www.careerjet.se
- – www.ams.se jest to strona internetowa Państwowego Biura Zatrudnienia, która zawiera bank ofert pracy oraz wiele praktycznych informacji dla osób poszukujących pracy.
- W prasie lokalnej, regionalnej oraz biznesowej poprzez przeglądanie ogłoszeń.
Większość ofert pracy publikowania jest w Dagens Nyheter – największej szwedzkiej
gazecie porannej. Można również dodać własne ogłoszenie dotyczące poszukiwania
pracy. Warto sięgnąć także do prasy biznesowej. Przykładami takich gazet są
Svenska Dagbladet i Dagens Industri. - W Agencjach pośrednictwa pracy, które zajmują się rekrutacją pracowników i skierowaniem ich do pracy. Niektóre z nich oferują zakwaterowanie oraz dojazd do miejsca pracy. Nie pobierają one opłat za pośrednictwo. Mogą zaś pobierać opłaty np. za dojazd i powrót osoby skierowanej do pracy, za tłumaczenie dokumentów, czy za badania lekarskie. Agencja pośrednictwa pracy ma obowiązek przedstawienia na piśmie wszelkich informacji na temat opłat związanych ze skierowaniem, podjęciem i wykonaniem pracy przez pracownika za granicą. Dane kontaktowe agencji pośrednictwa pracy można znaleźć na stronie internetowej www.eniro.se pod hasłem: Bemanningsföretag.
- W sieci współpracy publicznych służb zatrudnienia państw członkowskich Europejskiego Obszaru Gospodarczego EURES – w tym systemie można samodzielnie szukać ofert pracy lub skorzystać z pomocy doradców. Doradcy EURES zajmują się udzielaniem informacji na temat ofert pracy, a także administracyjnych i prawnych aspektów dotyczących przemieszczania się za granicę. Zajmują się również doradzaniem, a także pomaganiem osobom poszukującym pracy w innym kraju Unii Europejskiej. Pomagają pracodawcom, którzy chcą zatrudniać osoby z innych krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Doradców EURES można znaleźć w wojewódzkich bądź powiatowych urzędach pracy. EURES organizuje Europejskie Dni Pracy, które odbywają się one online lub poprzez targi rekrutacyjne, umożliwiające osobom poszukującym pracy skontaktowanie się z pracodawcami z innych krajów Unii Europejskiej. Podczas targów rekrutacyjnych można uzyskać wiele wskazówek dotyczących pracy i życia w innych krajach Europejskiego Obszaru Gospodarczego.
- W rejestrze agencji zatrudnienia (KRAZ), w którym można znaleźć informacje dotyczące agencji zatrudnienia, które działają na terenie Szwecji.
- W agencjach rekrutacyjnych tzw. head-hunter, które zajmują się oferowaniem pracy na średnim i wyższym szczeblu kierowniczym. Niektóre z tych agencji sporządzają własne bazy kandydatów.
Należy pamiętać, że ani Ambasada, ani Urząd do spraw Migracji nie zajmują się pośrednictwem w poszukiwaniu pracy w Szwecji. Na stronie internetowej Centralnego Urzędu Pracy można znaleźć informacje dotyczące szwedzkiego rynku pracy.
Według zaleceń konsularnych Rzeczypospolitej Polskiej w Szwecji należy sprawdzić, czy pośrednik, potencjalny pracodawca lub zleceniodawca, są podmiotami legalnymi zarejestrowanymi w miejscowym Urzędzie Rejestracji Spółek (Bolagsverket). Takie informacje można znaleźć na stronie internetowej www.bolagsverket.se, w Urzędzie Komornika (Kronofogden) na stronie www.kronofogden.se lub na stronie www.allabolag.se. Zdarza się, że rekomendacje znajomych czy też agencji pośrednictwa pracy, nie są zgodne z prawdą.
Jakie zawody są poszukiwane w Szwecji?
Szwecja jest krajem dobrze rozwiniętym o niskim poziomie bezrobocia (około 8%). Ze względu na wielość inwestycji zapotrzebowanie na specjalistów jest dosyć wysokie. Dobrze płatną pracę mogą znaleźć osoby, które wykonują zawód deficytowy na szwedzkim rynku pracy. W szwedzkich rejonach, w których panują niskie temperatury oraz niesprzyjające warunki atmosferyczne, zapotrzebowanie na pracowników z innych krajów jest większe niż w pozostałym obszarze tego kraju.
Do zawodów poszukiwanych w Szwecji należą:
– lekarze,
– pielęgniarki,
– pozostali pracownicy służby zdrowia,
– opiekunowie osób starszych,
– architekci,
– inżynierowie,
– konstruktorzy,
– elektrycy,
– mechanicy,
– informatycy,
– kierowcy,
– ochroniarze,
– przedstawiciele handlowi,
– akwizytorzy,
– nauczyciele edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej,
– nauczyciele szkół podstawowych i średnich, zwłaszcza z dziedziny nauk ścisłych,
– specjaliści pracy socjalnej oraz doradztwa socjalnego,
– kucharze,
– zawody związane z branżą budowlaną, np. operatorzy maszyn, murarze, betoniarze, malarze, spawacze, zbrojarze, ślusarze, cieśle,
– zawody związane z rolnictwem,
– pracownicy niewykwalifikowani, np. personel sprzątający, pracownicy fizyczni,
– pracownicy sezonowi.
Najłatwiej jest znaleźć pracę w dużych szwedzkich miastach, takich jak Sztokholm, Malmö, czy Göteborg. Mają one większy rynek pracy, a przez to też więcej ofert. Mieszczą się w nich także siedziby firm międzynarodowych, których językiem korporacyjnym jest język angielski. W tych miastach są również firmy, które nie wymagają znajomości języka szwedzkiego.
Warto jednak pamiętać, że mimo wszystko znajomość tego języka znacznie ułatwia funkcjonowanie nie tylko w pracy, ale też poza nią. Przede wszystkim stanowi ona pewien atut i jest mile widziana przez Szwedów. Wielu z nich zna język angielski, jednak w kontaktach towarzyskich wolą posługiwać się językiem szwedzkim.
W mniejszych miastach oraz w małych firmach na większości stanowiskach wymagana jest znajomość języka szwedzkiego. Aplikacje kandydatów w języku angielskim nie są nawet brane pod uwagę.
W przypadku poszukiwania pracy na okres krótszy niż 90 dni warto rozważyć pracę tymczasową. Wiele szwedzkich firm zatrudnia pracowników do pracy sezonowej na kilka tygodni bądź miesięcy w ciągu roku.
Założenie konta w banku
Aby otrzymywać wynagrodzenie, potrzebne będzie konto bankowe. Przekierowanie wypłaty na polskie konto oraz płacenie kartą polskiego banku w Szwecji może generować wysokie koszty. Warto rozważyć założenie konta Wise. Takie konto można założyć bezpłatnie jeszcze przed wyjazdem do Szwecji bez konieczności wychodzenia z domu. Wszystkich formalności związanych z tym kontem można dopełnić z poziomu aplikacji. Wise oferuje wymianę pieniędzy po średnim kursie rynkowym, a użytkownicy kont nie ponoszą opłat za przewalutowanie.
Zakwaterowanie w Szwecji
Kwestią zakwaterowania w Szwecji warto zająć jeszcze przed wyjazdem, ponieważ w tym kraju więcej jest osób zainteresowanych wynajmem lub kupnem nieruchomości niż dostępnych wolnych mieszkań. Najlepszym sposobem jest opublikowanie ogłoszenia o poszukiwaniu mieszkania. Adres miejsca zamieszkania będzie potrzebny w przypadku zawierania z pracodawcą umowy o pracę w formie pisemnej.
Jakie dokumenty zabrać ze sobą do Szwecji?
– ważny dowód osobisty lub paszport,
– Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ) – jest to bezpłatna karta wydawana przez NFZ. Aby ją uzyskać, należy złożyć wniosek w Delegaturze Narodowego Funduszu Zdrowia lub w Oddziale Wojewódzkim. Posiadanie takiej karty daje możliwość skorzystania z placówek medycznych w krajach Unii Europejskiej, mających podpisaną umowę z kasą chorych. Korzystanie z tych placówek odbywa się na zasadach obowiązujących w danym państwie,
– dokumenty potwierdzające status rodzinny, np. akt małżeństwa, czy akt urodzenia,
– dokumenty aplikacyjne oraz wszelkie dokumenty potwierdzające kwalifikacje zawodowe przetłumaczone na język szwedzki,
– listę kontaktów do polskich placówek dyplomatycznych. Na liście tej powinny się znaleźć następujące dane teleadresowe:
- Ambasada RP w Sztokholmie
adres: Karlavägen 35
114 31 Sztokholm
telefon: (00-46 8) 50 57 50 00
strona: www.sztokholm.msz.gov.pl
e-mail: sztokholm.amb.sekretariat@msz.gov.pl
Ambasada czynna jest od poniedziałku do piątku w godzinach 08.00-16.00 - Wydział Konsularny Ambasady Polskiej w Sztokholmie
Prästgårdsgatan 5
172 32 Sundbyberg
Dni i godziny przyjęć: poniedziałek, środa, czwartek, i piątek: godz. 09:00-13:30, wtorek: godz. 12:00-17:00
strona: www.sztokholm.msz.gov.pl/pl/informacje_konsularne/informacje_konsularne
e-mail: sztokholm.amb.wk@msz.gov.pl - Konsulat Honorowy Rzeczypospolitej Polskiej w Halmstad
Adres Konsulatu: Brogatan 42
Adres pocztowy: Box 7111
300 07 Halmstad
strona: www.konsulatet.se
Tel. +46 (0) 35 21 09 55 (telefon w godzinach urzędowania)
Fax: +46 (0) 35 15 84 15
Dni i godziny urzędowania: poniedziałki, środy, piątki 10.00 – 12.00
E-mail: polska@konsulatet.se - INFORMACJA TELEFONICZNA:
czynna w poniedziałek, środę, czwartek, i piątek: godz. 14:30-15:30, we wtorek: godz. 10:30-11:30
tel. 0046 (0)8 – 50 57 50 60
Sprawy paszportowe: tel. 0046 (0)8 -50 57 50 66
Sprawy obywatelskie: tel. 0046 (0)8 – 50 57 50 65
Sprawy prawne i pomoc konsularna: tel. 0046 (0)8 – 50 57 50 63
Telefon alarmowy do konsula dyżurnego, funkcjonujący wyłącznie po godzinach pracy urzędu i w dni wolne od pracy w sprawach nagłych i wymagających natychmiastowej interwencji konsula (np. wypadki losowe lub zgony obywateli polskich): 0046-(0)709-220-892
Alarmowy adres mailowy czynny poza normalnymi godzinami urzędowania: sztokholm.wk.dyzurny@msz.gov.pl.
Niektóre zawody, jak np. zawód lekarza, wymagają prawa do wykonywania zawodu, znajomości języka szwedzkiego na poziomie C1, standardów szwedzkich, a także określonych uprawnień, co może być związane z koniecznością dalszej nauki lub nostryfikacji dyplomów.
Weryfikacja polskich dyplomów
W krajach członkowskich Unii Europejskiej, w tym także i w Szwecji, obowiązują dyrektywy, odnoszące się do uznawania kwalifikacji zawodowych oraz dyplomów dotyczących pewnych zawodów, które według prawa można wykonywać, posiadając odpowiednie zaświadczenia, legitymacje, czy zezwolenia. Osoba, mająca kwalifikacje do wykonywania danego zawodu w kraju ojczystym ma prawo do jego wykonywania także w innym kraju Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Są jednak pewne wyjątki, wymagające uzyskania pozwolenia na wykonywanie zawodu.
Uznanie kwalifikacji dotyczy następujących zawodów:
– lekarzy,
– położnych,
– pielęgniarek,
– stomatologów,
– aptekarzy,
– weterynarzy,
– fryzjerów,
– elektryków,
– hydraulików.
Verket för Högskoleservice zajmuje się weryfikowaniem świadectw ukończenia polskiej szkoły średniej. Aby świadectwo zostało zweryfikowane, należy wypełnić i wysłać formularz zgłoszeniowy dostępny na stronie www.vhs.se z załączoną kopią świadectwa ukończenia szkoły średniej oraz kopią jego tłumaczenia na język szwedzki lub angielski. Czas weryfikacji wynosi około 6 miesięcy.
Högskoleverket jest urzędem, który zajmuje się bezpłatną nostryfikacją dyplomów. Z jego ekspertyzy można dowiedzieć się, jakiemu szwedzkiemu poziomowi wykształcenia odpowiada dany dyplom. W tym celu trzeba wypełnić formularz zgłoszeniowy dostępny na stronie www.hsv.se oraz dołączyć do niego uwierzytelnione kopie świadectw bądź certyfikatów. Taki komplet należy wysłać na adres:
Högskoleverket,
Avdelningen för bedömning av utländsk utbildning,
Box 7851,
103 99,
Stockholm.
Czas trwania weryfikacji wynosi około czterech miesięcy.
Dyplom licencjacki uzyskany ze szkoły prywatnej zostaje uznany wówczas, gdy szkoła ta ma prawo do przeprowadzania egzaminu na poziomie magistra na tym samym kierunku.
Aby została przeprowadzona nostryfikacja wyższego wykształcenia uzyskanego w Polsce, należy przedstawić następujące dokumenty:
– dyplom lub poświadczona urzędowo dwustronna kopia jego odpisu,
– indeks lub wyciąg z indeksu, zawierający ilość godzin każdego przedmiotu. Z tych dokumentów musi również wynikać temat pracy magisterskiej lub doktorskiej,
– w przypadku pracy doktorskiej konieczna będzie uwierzytelniona kopia strony tytułowej i spisu treści rozprawy doktorskiej.
Pozwolenie na pobyt w Szwecji
Obywatele państw członkowskich Unii Europejskiej mają prawo do pobytu, podjęcia pracy, czy studiów w Szwecji. Jeżeli planowany pobyt w tym kraju wynosi więcej niż 90 dni, należy zarejestrować się w Urzędzie do spraw Migracji (Migrationsverket) oraz złożyć wniosek o pozwolenie na pobyt. Tych formalności można dopełnić przed wyjazdem do Szwecji w Ambasadzie Szwecji w Warszawie, czy Konsulacie Szwecji w Gdańsku.
Osoby ubiegające się o pozwolenie na pobyt muszą wypełnić formularz ”Application for residence permit for EU/EEA−citizens and their families” oraz dołączyć do niego poświadczoną kopię dowodu osobistego bądź paszportu, a także dokument potwierdzający spełnienie jednego z powyższych warunków.
Każda osoba starająca się o pozwolenie na pobyt zostaje przypisana do jednej z następujących kategorii:
– zatrudniony – aby zakwalifikować się do tej kategorii, należy wraz z dokumentami złożyć zaświadczenie od pracodawcy. Powinno ono zawierać następujące informacje:
- rodzaj pracy,
- wymiar czasu pracy,
- okres, na jaki umowa została zawarta.
Jeżeli umowa z pracodawcą w Szwecji została zawarta na okres jednego roku lub
dłuższy, pozwolenie na pobyt zostanie wydane na 5 lat,
– samozatrudniony – aby zakwalifikować się do tej kategorii, należy dołączyć do dokumentów zaświadczenie o rejestracji firmy bądź inny dokument potwierdzający prowadzenie działalności gospodarczej,
– przedstawiciel wolnego zawodu, odbiorca lub dostawca usług – aby zakwalifikować się do tej kategorii, należy złożyć dokument, który stanowi poświadczenie charakteru pracy oraz zaświadczenia dotyczące rodzaju świadczonych bądź dostarczanych usług,
– rodziny obywateli polskich – aby uzyskać pozwolenie na pobyt dla członków swojej rodziny, należy złożyć dokument, który stanowi potwierdzenie stopnia pokrewieństwa bądź pozostawania w związku małżeńskim,
– pracownicy przygraniczni – do tej kategorii kwalifikowane są osoby, które spełniają następujące kryteria:
- Pracują w Szwecji,
- Mieszkają w innym kraju,
- Przynajmniej raz w tygodniu wracają do tego kraju.
Osoby te nie muszą mieć pozwolenia na pobyt.
Po otrzymaniu pozwolenia na pobyt należy udać się do Urzędu Skarbowego (Skattekontoret) w celu uzyskania szwedzkiego numeru identyfikacyjnego (personnummer), oraz karty podatkowej. W przypadku, gdy planowany pobyt nie będzie przekraczał jednego roku, zamiast personnummer przyznawany jest samordningsnummer (osobisty numer tymczasowy). W Urzędzie Skarbowym należy przedstawić dokument potwierdzający pozwolenie na pobyt, dowód osobisty bądź paszport, akt zawarcia związku małżeńskiego itp.
Według przepisów obowiązujących od 1 lipca 2013 r. przedsiębiorcy zagraniczni, którzy delegują swoich pracowników do pracy w Szwecji na czas przekraczający 5 dni, muszą zgłosić zaistnienie takiej sytuacji w Arbetsmiljöverket.
Rozmowy kwalifikacyjne w Szwecji
Obywatele krajów Unii Europejskiej mogą pracować w Szwecji według tych samych zasad, co jej obywatele. Ich prawa i obowiązki są takie same jak pracowników szwedzkich.
Przebieg rozmów kwalifikacyjnych w Szwecji jest podobny do przebiegu rozmów kwalifikacyjnych w Polsce. W dużych firmach proces rekrutacji składa się zwykle z kilku poziomów (rozmowa wstępna, testy, rozmowa z potencjalnymi przełożonymi itp.). Dla szwedzkich pracodawców duże znaczenie mają referencje kandydata. Do dokumentów aplikacyjnych warto więc załączyć kontakty do osób, z którymi będzie mógł się skontaktować szwedzki pracodawca.
Szwedzkie firmy często przeprowadzają wstępne rozmowy kwalifikacyjne zdalnie poprzez wideokonferencję. Na tej podstawie podejmują decyzję, których kandydatów zaprosić do kolejnych etapów rekrutacji, odbywających się podczas spotkań osobistych.
Zaraz po zawarciu umowy z pracodawcą należy:
– postarać się o wpis do rejestru mieszkańców (folkbokföring). Umożliwi to uzyskanie szwedzkiego numeru identyfikacyjnego (personnummer)
– zgłosić ten fakt w Urzędzie Podatkowym (Skatteverket) w celu otrzymania tymczasowego numeru NIP (samordningsnummer). Będzie on potrzebny do rozliczeń podatkowych. Aby uzyskać stały numer NIP, należy przedstawić w Urzędzie Podatkowym dokument potwierdzający pozwolenie na pobyt.
Płace i czas pracy w Szwecji
Szwedzkie prawo nie reguluje stawki minimalnego wynagrodzenia. Dla każdego z zawodów stawka ta jest ustalana przez układy zbiorowe. Na wysokość stawki minimalnej w danym zawodzie wpływa zapotrzebowanie na pracowników, kwalifikacje wymagane na danym stanowisku, popularność konkretnej branży, rodzaj umowy zawartej z pracownikami, a także wielkość zakładu oraz jego kapitału.
Związki zawodowe (Facket) mają bardzo duży wpływ na warunki pracy w danych zawodach. Pracodawcy, którzy mają podpisaną umowę kolektywną (kollektivavtal) ze związkami zawodowymi, mają obowiązek zapewnienia swoim pracownikom pensji w określonej wysokości.
Stawka minimalna ustalona przez układy zbiorowe nie dotyczy osób niezatrudnionych na etacie. W Szwecji istnieje gwarantowany poziom dochodu dla każdego obywatela, którego wysokość jest równa minimalnemu zasiłkowi dla osób bezrobotnych – około 320 SEK dziennie. Osoby, które nie są zatrudnione na etacie, otrzymują umówioną z pracodawcą stawkę za godzinę, która w 2020 roku wynosiła ok. 120-150 SEK brutto za godzinę.
Osoby rozpoczynające pracę w Szwecji mają zwykle niższą pensję, jednak jeśli pracownik należycie wykonuje swoją pracę, z upływem kolejnych miesięcy jego zarobki ulegną podwyższeniu.
Ile się zarabia w Szwecji?
– Dyrektorzy banków oraz dużych firm otrzymują najwyższe miesięczne zarobki – około 124 000 SEK brutto miesięcznie w sektorze finansowym, 66 000 SEK brutto miesięcznie w branży IT.
– Lekarze specjaliści – około 78 000 SEK brutto miesięcznie.
– Pielęgniarki – ich pensje wynoszą minimum 38 000 SEK brutto miesięcznie. Pensje pielęgniarek specjalistycznych wynoszą około 44 000 SEK brutto miesięcznie.
– Adwokaci – około 51 000 SEK brutto miesięcznie.
– Inżynierowie – około 30 000 – 40 000 SEK brutto miesięcznie.
– Elektrycy – około 25 000 SEK brutto miesięcznie.
– Stolarze – około 24 000 SEK brutto miesięcznie.
– Kucharze – około 23 000 – 25 000 SEK brutto miesięcznie.
– Kelnerzy – około 21 000 SEK brutto miesięcznie.
– Kasjerzy – około 23 500 brutto miesięcznie.
– Opiekunki domowe zarabiają około 24 000 – 25 000 SEK brutto miesięcznie.
– Pracownicy branży budowlanej – około 29 000 – 34 000 SEK brutto miesięcznie.
– Sprzątaczki w hotelach – około 23 000 SEK brutto miesięcznie.
– Spawacze – około 32 000 SEK brutto miesięcznie.
– Pracownicy branży motoryzacyjnej – 25 000 – 30 000 SEK brutto miesięcznie.
– Kierowcy ciężarówek – 30 300 SEK brutto miesięcznie.
– Pracownicy wykonujący pracę sezonową, np. ogrodnictwo – 20 000 – 23 000 SEK brutto miesięcznie.
Pracownicy w Szwecji zwykle otrzymują wypłaty pensji 25 dnia każdego miesiąca. Są to zwykle pensje za poprzedni miesiąc. Oznacza to, że pracownik, który rozpoczął pracę np. 1 marca, dostanie wypłatę dopiero 25 kwietnia.
Należy pamiętać, że firmy w Szwecji nie wypłacają pensji w postaci gotówki. Pracownicy, nieposiadający konta bankowego, zazwyczaj otrzymują czek, który mogą zrealizować w banku. Mogą również wyrazić pisemną prośbę o wypłatę pensji na konto innej osoby. Warto więc po otrzymaniu umowy o pracę założyć konto w szwedzkim banku. Na mocy prawa o depozycie bankowym (lag (1995:1571) om insättningsgaranti 11§d), ma do tego prawo każdy obywatel Unii Europejskiej.
Zasiłek dla bezrobotnych
Zasiłek dla osób bezrobotnych należy się osobom, które odprowadzały składki na ubezpieczenie podstawowe bądź dobrowolne ubezpieczenie od utraty dochodów. Warunkiem otrzymania podstawowego zasiłku jest przepracowanie 6 miesięcy w ciągu ostatniego roku w wymiarze co najmniej 80 godzin miesięcznie. Zasiłek dla bezrobotnych może być wypłacany przez 300 dni roboczych po utracie pracy w maksymalnej wysokości 320 SEK dziennie.
Koszty życia w Szwecji
W 2021 roku koszty życia w Szwecji dla jednej osoby wynosiły około 8 300 SEK miesięcznie (nie licząc opłaty czynszowej za mieszkanie). W tym samym roku koszty życia w Polsce dla jednej osoby wynosiły około 2 300 zł miesięcznie (bez opłaty czynszowej). Koszty te stanowią w Szwecji około 24% średniej pensji pracownika, w Polsce zaś około 44%. Wynika z tego, że mimo wysokich kosztów życia pracownikom w Szwecji zostaje więcej pieniędzy niż pracownikom w Polsce.
Czas pracy w Szwecji
Czas pracy w Szwecji wynosi 40 godzin tygodniowo. Wymiar możliwych godzin nadliczbowych wynosi od 8 do 10 godzin. Czas pracy w ciągu roku nie może przekroczyć 200 godzin. Pracownicy, będący rodzicami dzieci do 8 roku życia, mogą wnioskować o skrócenie czasu pracy o 25%.
Każdy pracownik w Szwecji ma prawo do przerw w pracy, w których czasie nie musi pozostawać do dyspozycji pracodawcy. Przerwy te nie wliczają się do czasu pracy. Pracodawca ma obowiązek poinformowania pracownika o długości przerw oraz godzinach, w których pracownik może z nich skorzystać. Czas pracy między przerwami nie powinien przekraczać 5 godzin.
Dla pracownicy, pracujących w uciążliwych bądź szkodliwych dla zdrowia warunkach, pracodawca może ustalić dodatkowe przerwy, które zostaną wliczone do czasu pracy.
Pracownicy szwedzcy mają zagwarantowane ustawowo prawo do wypoczynku w porze nocnej, czyli od północy do 5 rano, a także w soboty i niedziele, chyba że pracują w zawodzie, który wymaga pracy w tych godzinach. W przypadku wykonywania niebezpiecznego lub obciążającego fizycznie zawodu czas pracy w godzinach nocnych nie może przekraczać 8 godzin.
Szwedzi dbają o równowagę między życiem zawodowym a prywatnym. W skali roku w innych krajach Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) pracuje się o około 100 godzin więcej niż w Szwecji.
Zapisów tej ustawy nie stosuje się w przypadku podpisania umowy zbiorowej. Urząd do spraw Ochrony Środowiska Pracy (Arbetsmiljöverket) sprawuje kontrolę nad przestrzeganiem przepisów dotyczących m. in. czasu pracy pracowników. W przypadku wystąpienia wyjątkowych okoliczności, które nie zostały uwzględnione w umowie zbiorowej, Urząd ten może udzielić zezwolenia na pracę w godzinach nadliczbowych w wymiarze nieprzekraczającym 150 godzin w ciągu roku kalendarzowego. Pracodawca ma obowiązek poinformowania pracownika o wszelkich zmianach związanych z czasem pracy na dwa tygodnie przed ich wprowadzeniem.
Podatki w Szwecji
Szwecję uważa się za jeden z najbardziej opodatkowanych krajów na świecie. Na rzecz świadczeń socjalnych, pracodawcy odprowadzają 33 %, zatrudnieni zaś 7 %. Dodatkowe opłaty emerytalne dotyczą wszystkich spółek.
W Szwecji płaci się następujące podatki:
– od dochodów uzyskanych z pracy,
– od świadczeń z kasy ubezpieczeniowej itp.,
– od rent i emerytur,
– od dochodów uzyskiwanych z pracy na morzu.
Zwroty kosztów związanych z podróżami pomiędzy Szwecją a Polską oraz kosztów zakwaterowania nie podlegają opodatkowaniu.
W przypadku, gdy osoba z innego kraju zamierza założyć działalność gospodarczą w Szwecji, musi złożyć w Urzędzie Skarbowym (Skatteverket) wniosek o wydanie decyzji o opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób zamieszkałych za granicą. W tym celu należy wypełnić formularz SKV 4350 (dostępny również na stronie internetowej www.skatteverket.se). W przypadku składania tego blankietu po raz pierwszy trzeba załączyć do niego kopię dowodu osobistego lub paszportu.
Sprawami związanymi z podatkiem dochodowym od dochodów uzyskiwanych z pracy na morzu zajmuje się Urząd Skarbowy w Göteborgu.
Formy opodatkowania w Szwecji
Pracownik przebywający w Szwecji przez okres krótszy niż 6 miesięcy, ma do wyboru następujące formy opodatkowania:
– podatek dochodowy dla rezydentów zagranicznych (SINK), który wynosi 25%. Wniosek o podatek SINK składa pracownik bądź jego pracodawca w Szwedzkiej Agencji Podatkowej. Podatek ten naliczany jest od kwoty brutto wynagrodzenia pracownika. W tej sytuacji pracownik nie ma obowiązku składania deklaracji podatkowej i nie przysługują mu żadne potrącenia od dochodów,
– podatek dochodowy, zgodny z ustawą o podatku dochodowym, czyli taki sam który opłacają osoby mieszkające w Szwecji.
W przypadku, gdy pracownik mieszka za granicą i przebywa w Szwecji dłużej niż 6 miesięcy, musi odprowadzać podatek dochodowy, zgodny z ustawą o podatku dochodowym. Taki pracownik musi zarejestrować się w Szwedzkiej Agencji Podatkowej w celu uzyskania numeru koordynacyjnego, nawet jeśli nie ma obowiązku rejestracji w Szwecji. Następnym krokiem jest złożenie wniosku o podatek A oraz zeznania podatkowego.
Obowiązek zarejestrowania się w Szwecji dotyczy pracownika, który planuje przebywać na jej terenie dłużej niż jeden rok. Rejestracji dokonuje się podczas osobistej wizyty w Szwedzkiej Agencji Podatkowej, gdzie należy również złożyć wniosek o podatek A oraz złożyć zeznanie podatkowe. Pracownika przebywającego w Szwecji dłużej niż jeden rok obowiązuje podatek dochodowy zgodny z ustawą o podatku dochodowym.
Wysokość stawki podatku dochodowego w Szwecji zależy od zarobków pracownika. Pracownicy osiągający wysokie zarobki płacą podatek dochodowy w wysokości ponad 50%.
Pracodawca ma obowiązek składania zeznania podatkowego dla każdego pracownika. W zeznaniu tym znajdują się następujące dane:
– wysokość wypłaconego wynagrodzenia,
– naliczony podatek,
– składki pracodawcy,
– inne świadczenia, jakie otrzymał pracownik.
Jest to tzw. model PAYE (Pay As You Earn).
Każdy, kto uzyskuje dochody z pracy w Szwecji, ma obowiązek złożenia deklaracji podatkowej w następnym roku dochodowym. Rokiem dochodowym jest rok, w którym uzyskano dochód. Rok dochodowy w Szwecji zaczyna się 1 stycznia i kończy 31 grudnia.
Pracodawca pobiera zaliczkę na gminny podatek dochodowy z pensji pracownika w kwocie zgodnej z obowiązującą tabelą. Jego obowiązkiem jest odprowadzanie podatku za pracowników. W styczniu pracownicy otrzymują od pracodawcy informację o uzyskanych przez nich przychodach w poprzednim roku. Tę samą informację pracodawca wysyła do Urzędu Skarbowego.
Każdy podatnik na początku kwietnia otrzymuje z Urzędu Skarbowego wypełnioną deklarację podatkową (Inkomstdeklaration). Podatnicy uzupełniają otrzymane deklaracje o przysługujące odpisy. Do pierwszego poniedziałku w maju muszą złożyć uzupełnione przez siebie deklaracje do Urzędu Skarbowego. Urząd Skarbowy informuje podatnika o ostatecznej wysokości podatku najpóźniej do połowy września.
Rezydencja podatkowa
Konwencja zawarta między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Królestwa Szwecji stanowi zabezpieczenie przed podwójnym opodatkowaniem oraz uchylaniem się od opodatkowania.
Dochody Polaków uzyskane z pracy w Szwecji nie są opodatkowane w Polsce. Osoby będące szwedzkimi rezydentami podatkowymi mają prawo do pomniejszenia swojego przychodu o 30% diety za każdy dzień pobytu poza granicami Szwecji.
Dla osób, które mają obywatelstwo szwedzkie lub mieszkają w Szwecji przez minimum 10 lat, w przypadku jej opuszczenia szwedzka rezydencja podatkowa zostaje zachowana przez pięć lat po opuszczeniu tego kraju.
Podatek VAT
Stawka podatku VAT na żywność w Szwecji wynosi 12%, na pozostałe towary oraz usługi zaś 25%.
Ulgi podatkowe w Szwecji
W Szwecji można skorzystać z następujących ulg podatkowych:
– z tytułu prowadzenia podwójnego gospodarstwa domowego. Ulga ta przysługuje osobom, które samodzielnie opłacają wyżywienie i zakwaterowanie w Szwecji. W ramach tej ulgi można odliczyć również koszty podróży między Szwecją a Polską. Pracownik oddelegowany do pracy w Szwecji może odliczyć koszty związane z wyżywieniem przez pierwszy miesiąc pracy, bądź większą ilość diet. W przypadku odliczania kosztów zakwaterowania należy przedstawić dokument potwierdzający uiszczenie opłaty. Ulga związana z podróżami pomiędzy Szwecją a Polską przysługuje w sytuacji niemożności skorzystania z publicznego transportu. Należy przedstawić udokumentowane koszty poniesione w związku z tymi przejazdami np. paragony bądź faktury,
– z tytułu opłacania kosztów na ubezpieczenia w kraju ojczystym. Aby skorzystać z tej ulgi, należy przedstawić dokument, który stanowi potwierdzenie wysokości składek na ubezpieczenie, a także zaświadczenie A1,
– ulga związana z kosztami kształcenia. Ulga ta przysługuje osobom, którym to kształcenie było potrzebne do zachowania obecnej pracy. Podatnicy, którzy kształcą się w celu zmiany pracy, nie mogą skorzystać z tej ulgi,
– ulga na zakup odzieży roboczej oraz narzędzi niezbędnych do pracy. W tej sytuacji należy przedstawić faktury bądź paragony będące potwierdzeniem zakupu,
– ulga podatkowa związana z okresem pracy (tzw. Grundavdrag). Ulga ta przysługuje pracownikowi, który przepracował cały rok lub jego przychody zostały uzyskane z pracy w Szwecji w co najmniej 90%.
Koncepcja pracodawcy ekonomicznego w Szwecji
1 stycznia 2021 roku w Szwecji zostały wdrożone nowe procedury oraz obowiązki sprawozdawcze dotyczące przedsiębiorstw zagranicznych. Obejmują one także polskie przedsiębiorstwa, które delegują pracowników do pracy krótkoterminowej w Szwecji oraz osoby podróżujące do tego kraju w celach służbowych. Jest to tzw. koncepcja pracodawcy ekonomicznego.
Według pierwszej zmiany przedsiębiorstwa zagraniczne mają obowiązek zarejestrowania się w Szwedzkim Urzędzie Skarbowym (Skatteverket), a także odprowadzania podatków oraz składania comiesięcznych deklaracji podatkowych dla pracowników zatrudnionych na krótki okres w Szwecji, nawet gdy jest on krótszy niż 183 dni.
Szwedzka firma jest uważana za ekonomicznego pracodawcę, jeśli:
– sprawuje kontrolę i zarządzanie nad pracownikiem,
– następuje wymiana pracowników między różnymi firmami,
– pracownicy są wymieniani w ramach jednego koncernu.
Ponadto zwraca się uwagę na następujące aspekty:
– czy formalny pracodawca fakturuje koszt wynagrodzenia pracownika pracodawcy szwedzkiemu, u którego pracownik wykonuje pracę,
– który pracodawca dostarcza pracownikowi materiały i narzędzia do pracy,
– czy kwalifikacje pracowników i ich ilość ustala pracodawca formalny, czy szwedzki,
– który pracodawca wyznacza pracowników do wykonania danej pracy i ma prawo do wypowiedzenia zawartej z pracownikiem umowy,
– który pracodawca ma prawo do nakładania środków dyscyplinarnych,
– który pracodawca podejmuje decyzje związane z urlopami oraz harmonogramem pracy.
Jeżeli na tej podstawie stwierdzi się, że szwedzka firma sprawuje kontrolę i zarządzanie nad pracownikiem, wówczas uznaje się ją za pracodawcę ekonomicznego. W tej sytuacji szwedzki pracodawca występuje jako zleceniodawca, który najmuje pracowników do pracy tymczasowej.
Sposób opodatkowania pracownika zależy od tego, czy pracodawca posiada zakład w Szwecji. Przedsiębiorstwo zagraniczne, które nie posiada zakładu w Szwecji, nie może być pracodawcą ekonomicznym. Oznacza to, że pracownika świadczącego usługi na rzecz tego pracodawcy, będzie obowiązywać zasada 183 dni.
Pracownik zatrudniony przez przedsiębiorstwo zagraniczne, który jest wynajmowany do świadczenia pracy na rzecz szwedzkiego pracodawcy, nie może skorzystać ze zwolnienia z opodatkowania według przepisów Ustawu o podatku SINK. Podlega więc obowiązkowi podatkowemu.
Według przepisów szwedzkiego prawa, pracownik, który przebywa w Szwecji nieprzerwanie przez 15 dni roboczych i do 45 dni roboczych w roku kalendarzowym, nie jest uznawany za wynajętego jako siła robocza i nie powstaje w tej sytuacji obowiązek podatkowy z tytułu uzyskania dochodu. Obowiązek podatkowy powstaje w momencie, w którym pracownik przekroczy 45 dzień pracy. Pracodawca formalny, będący firmą zagraniczną, ma obowiązek zarejestrowania się jako pracodawca w Szwecji oraz rozliczania podatku dochodowego pracownika według zasad ogólnych w wysokości 30%.
Druga zmiana nakłada na szwedzkich przedsiębiorców obowiązek dokonywania potrąceń podatkowych z wynagrodzenia za pracę, które jest wypłacane na rzecz przedsiębiorstwa zagranicznego, niezarejestrowanego w Skatteverket jako płatnika podatku F (f-skatt).
Oznacza to, że w sytuacji, gdy przedsiębiorstwo zagraniczne nie jest zarejestrowane jako płatnik podatku F, szwedzka firma jest zobowiązana do potrącenia 30% kwoty faktury. Kwota ta będzie uwzględniona podczas rocznego rozliczenia podatkowego firmy zagranicznej.
Jeżeli firma zagraniczna nie składa zeznań podatkowych, wówczas ma zastosowanie automatyczna zerowa stawka podatku. Po ostatecznym rozliczeniu podatku, firmie zagranicznej wypłacona zostanie nadwyżka z rachunku podatkowego. Pracodawca zagraniczny zobowiązany jest do comiesięcznego składania raportów o dochodach danej osoby fizycznej, a także do naliczania i odprowadzania zaliczki na podatek dochodowy do Szwedzkiego Urzędu Skarbowego (Skatteverket).
Według trzeciej zmiany przedsiębiorstwa zagraniczne mają obowiązek dostarczenia niezbędnych informacji w celu oszacowania zobowiązania podatkowego.
Obowiązek ten dotyczy firm zagranicznych, które nie mają stałego zakładu na terenie Szwecji. Obejmuje on firmy, które:
– posiadają status płatnika podatku F,
– mają obowiązek rozliczania podatku dochodowego pracowników,
– mają obowiązek prowadzenia ewidencji elektronicznej pracowników pracujących na placu budowy.
Przekazanie przez przedsiębiorstwo zagraniczne informacji do Szwedzkiego Urzędu Skarbowego (Skatteverket) ma na celu umożliwienie Urzędowi dokonania oceny, czy dane przedsiębiorstwo posiada stały zakład w Szwecji. Zatrudnianie pracowników w tym kraju przez zagraniczne przedsiębiorstwa może wskazywać na prowadzenie działalności gospodarczej w Szwecji bądź taki zamiar.
